Speelkwartier op het werk

Wanneer ze vanaf het vierde jaar naar school gaan, bestaat de dag nog steeds voor een groot deel uit spelen. Het wordt enigszins gereguleerd, er is een poppenhoek, een doktershoek of een hoek met een ander thema en er komen bepaalde regels waar ze zich aan moeten houden. En ze spelen nog veel buiten, gelukkig. Een schoolplein met losse takken of oude autobanden daagt de kleuters uit om te onderzoeken wat je daar allemaal mee kunt doen en welk verhaal je daarbij bedenkt. De kleuters gaan ook meer samen spelen. 

Vanaf groep 3 verandert er al veel: het spelen wordt voor een (groot) deel vervangen door de eerste vormen van leren. Er komen opdrachten (‘werkjes’) die aan bepaalde eisen moeten voldoen. Daar zit een leerdoel achter, het eerste formele leren: de juf of meester vertelt wat de kinderen moeten doen en voor een deel ook hoe en waarmee ze dat gaan doen. Er is al snel zoiets als een curriculum wat het kind moet gaan doorwerken en uiteindelijk beheersen of kennen. Er komt een leerlingvolgsysteem om de vorderingen bij te houden en te kunnen zien, of de ontwikkeling (het leren) op schema ligt. De ruimte voor het spelen neemt in de loop van de jaren af en wordt benoemd met de tijdseenheid die er nog voor over blijft: het speelkwartier.

We zetten onze ambitie daarom klein en eenvoudig in: een vorm van het aloude speelkwartier waarin we een werk gerelateerd vraagstuk of een opgave koppelen aan een spelvorm. Voor we gaan spelen, stemmen we even af met de collega’s/deelnemers of ze er open voor staan. We maken duidelijk dat het beslist niet langer dan 15 minuten in beslag zal nemen. Er is geen doel (!), het gaat erom vrij te spelen met een vraagstuk. Een oplossing of idee garanderen we niet, maar we sluiten het ook niet uit. Plezier in het samen spelen met een vraagstuk staat voorop.  

Voor het spel gebruiken we twee klassieke dobbelstenen, liefst niet al te klein. Verder hebben we twee varianten: één met een setje kaartjes met 11 (genummerd van 2 tot 12) vragen die corresponderen met het gegooide aantal van de twee dobbelstenen. Een teamlid/collega gooit de dobbelstenen en leest de corresponderende vraag voor. Laat deelnemers in tweetallen over die vraag nadenken, dan creëer je de meeste interactie. Geef daar maximaal 1 minuut voor en maak een kort rondje waarin je enkele deelnemers hun reactie op de vraag laat geven. Je hoeft niet iedereen langs! Zorg dat de vaart erin blijft. Laat een tweede deelnemer gooien, en zo voort tot de tijd om is. Ga niet oogsten of evalueren, laat het speelse haar werk vanzelf doen.  

Een tweede variant is iets bewerkelijker. Je vraagt aan ieder teamlid om een absurde/grappige/onverwachte/brutale vraag rond het vraagstuk te bedenken en voor zichzelf kort op te schrijven. Geef ieder teamlid een nummer, van 2 tot maximaal 12.  
(Speel bij kleinere teams met maximaal 6 deelnemers met één steen).  
Laat een deelnemer gooien, degene die hetzelfde nummer heeft als het gegooide aantal leest zijn of haar vraag voor. 

De antwoorden op de vragen kunnen zowel absurd, vaag als serieus of zinnig zijn. Neem ze voor wat ze zijn, stel er vooral geen eisen aan! Hanteer zo min mogelijk regels, mensen geven hun eigen draai wel aan het spelletje. Onthoud: mét elkaar spelen rond een vraagstuk is belangrijker dan wat dat spel oplevert. 

Tot slot een tip: maak van dit spel geen standaard werkwijze of vaste routine. Stel het voor wanneer je er zelf zin in hebt om het te doen, of wanneer een collega er om vraagt. We spelen als we er zin in hebben, niet wanneer het moet.