Wisepapers

Inleiding

Hoe benutten we de kracht van spelen bij processen die gericht zijn op leren en veranderen?

Binnen ons werkveld zien we een groeiende vraag naar interactieve en creatieve leervormen om mensen te betrekken bij en mee te nemen in ontwikkelingen en veranderingen. Waar tot voor kort informatieoverdracht centraal stond – zowel digitaal als fysiek – is er een groeiende behoefte aan een aanpak waarin ontdekken, proberen en spelen centraal staan. En dat is precies de aanpak waarin wij ons binnen T-wise gespecialiseerd hebben. We doen dat door de kracht van interactie en spel consequent in te zetten bij ontwikkel- en veranderprojecten.

Dit blijkt in de praktijk bijzonder effectief! We hebben de afgelopen tijd in verschillende projecten de kracht ervaren die spel en spelelementen met zich meebrengen. We passen dit graag op verschillende manieren toe, waarbij we onderscheid maken tussen Gamification & Serious Gaming.

In deze Wisepaper gaan we in op de verschillen tussen Gamification en Serious gaming, leggen we uit waarom we bewust spel en spelelementen integreren in onze aanpak en geven we voorbeelden uit onze eigen werkpraktijk.

Gamification vs Serious gaming

Wellicht ben je bekend met termen als Educational games, Gamification, Serious games, Game based learning en Playful learning. Deze termen worden vaak gebruikt om situaties te beschrijven waarin spelen en leren worden gecombineerd. Hoewel ze enigszins van elkaar verschillen in betekenis en nadruk, delen ze allemaal het gemeenschappelijke idee van het gebruik van games en game-elementen in leersituaties. Bij T-wise maken we gebruik van de benaderingen van zowel Gamification als Serious gaming.

Gamification

Gamification verwijst naar het toepassen van game-elementen, zoals scores, badges, competitie en verhaallijnen in een niet-gamecontext, zoals in digitale leeromgevingen of applicaties die je motiveren om te veranderen. Het doel is om de betrokkenheid en motivatie van mensen te vergroten of het leren/oefenen leuker te maken, waardoor resultaten verbeteren. Bij Gamification voeg je dus spelelementen toe aan bestaande (leer)processen.
Het verschil met Serious gaming is dat het bij Gamification niet noodzakelijk draait om het spelen van een volledige game, maar eerder om het toepassen van game-elementen op specifieke taken of activiteiten.

Serious gaming

Een Serious game is een spel dat specifiek is ontworpen om serieuze doelen te bereiken. Denk aan educatieve, trainings- of informatiedoeleinden voor het verbeteren van leerervaringen, het ontwikkelen van vaardigheden en het bevorderen van gedragsverandering. Het verschil met Gamification is dat bij een Serious game het spel centraal staat. De onderliggende doelen worden door het spelen van het spel bereikt – deels bewust, maar soms ook onbewust.

Spelen met T-wise

Bij T-wise maken we vaak gebruik van de benaderingen van zowel Gamification als Serious gaming in onze leer- en veranderaanpak. We geven graag van beide enkele voorbeelden.

Challenge jouw toekomst (gamification)

Om de lidbedrijven van de WENB (werkgeversvereniging voor bedrijven in energie, telecom, recycling en milieu) te ondersteunen bij hun Duurzame Inzetbaarheidsbeleid, heeft T-wise samen met Loyalis Kennis & Consult de campagne ‘Challenge jouw Toekomst!’ ontwikkeld.

Wanneer organisaties, teams of medewerkers zich aanmelden voor Challenge jouw Toekomst, ontvangen ze een persoonlijke code om in te loggen in een Boost-it app. Gedurende zes weken ontvangen ze prikkelende boosters via push-notificaties in de app. Elke booster behandelt een specifiek thema en duurt slechts 3-5 minuten. De inhoud van elke booster is als volgt opgebouwd:

– Introductie: Korte introductievideo met een grappige of inspirerende insteek.

– Quiz-vragen: Drie kennisvragen (leerniveau: onthouden).

– Stellingen: Reflectie van het thema op de persoonlijke situatie (leerniveau: begrijpen).

– Tips: Gepersonaliseerde tips op basis van de antwoorden op de stellingen (leerniveau: toepassen).

Een van de triggers om deel te nemen aan Challenge jouw Toekomst is de competitie. Elke deelnemer gaat letterlijk de challenge aan met collega’s. Bij elke challenge verdienen deelnemers FIT-Coins en strijden ze om de eerste plaats in het klassement.

Voor deze competitie benutten we twee soorten klassementen.

– Een klassement op individueel niveau; De persoon met de meeste punten staat bovenaan.

– Een klassement op team niveau; Het team met gemiddeld de meeste punten staat bovenaan.

Een combinatie van beide klassementen is ook mogelijk en natuurlijk worden winnende deelnemers en/of teams beloond met een prijs!

Effect

Deelnemers geven aan dat de inhoud, aansprekende huisstijl, juiste tone of voice én het verdienen van de FIT-Coins bijdragen aan een positieve user experience en user engagement!

Uit de eindevaluatie van het programma blijkt dat het competitie-element als zeer positief wordt ervaren. Sommige deelnemers stellen zelfs voor om bepaalde challenges uit te breiden om bonus FIT-Coins te kunnen verdienen. Ze vinden het klassement van toegevoegde waarde omdat het, ondanks dat Challenge jouw Toekomst een individueel traject is, betrokkenheid creëert binnen het team en de gehele organisatie. Het motiveert hen om actief deel te nemen en stimuleert ook gesprekken met collega’s over de inhoudelijke aspecten.

Uit een wetenschappelijke effectmeting is gebleken dat deelnemers significant hoger scoorden op hun bewustzijn rondom Duurzame Inzetbaarheid na deelname aan Challenge jouw Toekomst.

Meer lezen over Challenge Jouw toekomst

Veranderinterventie (Serious game)

De Provincie Noord- Holland is op dit moment bezig met de implementatie van een Sharepoint Werkomgeving. Het is noodzakelijk dat provinciemedewerkers leren om informatie, die momenteel wordt opgeslagen op een netwerkschijf met een mappenstructuur, op te slaan in een door de Provincie Noord-Holland ontwikkelde SharePoint omgeving. Op SharePoint wordt niet langer gebruik gemaakt van een mappenstructuur, maar worden documenten opgeslagen in documentensets met metadata. Dit is niet alleen een technische verandering, maar brengt ook een cultuurverandering met zich mee.

Om de medewerkers bewust te maken van de noodzaak van deze verandering, maken we gebruik van de kracht van een serious game, namelijk een escape-room. In deze escape-room hebben de spelers de rol van een team van ethische hackers. Binnen een tijdsbestek van een half uur moeten zij de juiste code zien te vinden in een complexe mappenstructuur. Op deze manier ervaren ze op een leuke en interactieve wijze hoe belangrijk deze verandering voor de Provincie is. Deze ervaring vergroot ook de bereidheid van medewerkers om de verandering naar Sharepoint te omarmen.

Effect

Deelnemers zijn enthousiast over de escape-room en begrijpen beter waarom de verandering nodig is. Ze waarderen de escape-room als een welkome onderbreking in het dagprogramma en waarderen de opzet waarbinnen ze openlijk kunnen praten over hun zorgen en weerstand tegen de verandering. Het besef dat zoeken in een mappenstructuur hetzelfde is als het zoeken naar een naald in een hooiberg is, blijft na het spel bij hen hangen. Ze ervaren de speelse benadering als een positieve stimulans voor de verandering.

Talentenprogramma (serious game)

In het Talentenprogramma voor het Ministerie van Economische Zaken & Klimaat en het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, werken de deelnemers tien maanden lang aan hun persoonlijke en professionele ontwikkeling als ambtenaar. Het programma is opgedeeld in vier themablokken. Samen met advies- en organisatiebureau Ardis hebben wij een blended aanpak ontwikkeld, waarbij online en offline leren naadloos op elkaar aansluiten. Door gebruik te maken van een online leeromgeving worden deelnemers gestimuleerd om zelfstandig te blijven leren.

Om de motivatie van deelnemers te vergroten en de leerstof te borgen, hebben we een serie van vier Serious games uitgewerkt. Aan het eind van ieder themablok spelen ze een deel van het spel, waarbij de precieze opdrachten in het spel een link hebben met de inhoud van het desbetreffende themablok. In het spel worden zij begeleid door een Game Master.

Deelnemers worden uitgedaagd om een spannende en uitdagende case op te lossen, waarbij ze samenwerken om een mysterieuze verdwijningszaak te ontrafelen. Spelenderwijs passeren de thema’s waar de deelnemers in de leeromgeving en tijdens de trainingsdagen al over geleerd hebben, opnieuw de revue, zoals het in kaart brengen van een krachtenveld inclusief verschillende belangen en het nemen van inclusieve besluiten.

Met deze reeks van games zorgen we ervoor dat de deelnemers de geleerde kennis en vaardigheden borgen door ze toe te passen in een ‘fictieve’ praktijksituatie. Tegelijkertijd stimuleren we hun motivatie om ook tijdens het volgende themablok weer actief aan de slag te gaan met de leeromgeving, omdat ze de verworven theoretische kennis later weer nodig zullen hebben tijdens de games. Na elke game worden deelnemers aangemoedigd om kort te reflecteren op hun eigen gedrag en de teamdynamiek. Dit proces wordt begeleid door een ervaren trainer.

Effect

Deelnemers geven aan dat ze de games een boeiende en creatieve werkvorm vinden die werkelijk ‘anders dan anders’ is. Ze vinden het leuk dat ze binnen de games zowel aan inhoudelijk relevante thema’s als aan hun soft skills werken. Zo laten ze weten dat de games hen bewuster hebben gemaakt van hun natuurlijke gedrag binnen een team en dat ze nu beter in staat zijn om situaties te doorzien en te beslissen welke rol ze in die specifieke situatie moeten innemen. Bijvoorbeeld een leidinggevende of verbindende rol. Bovendien zorgt de game ervoor dat ze actiever met de inhoud en de leeromgeving aan de slag gaan.

Conclusie

Klinkt goed, vind je ook niet?! Overal gamification & serious games gebruiken zou je zeggen! Maar zo simpel is het niet. Het is belangrijk om de keuze voor spelelementen altijd zorgvuldig af te stemmen op de specifieke situatie en kenmerken van deelnemers. Hier kijken wij binnen T-wise altijd nauwkeurig naar.

Serious gaming, mits goed ontwikkeld, is naar onze mening voor iedereen en voor iedere organisatie geschikt! Als de game maar goed aansluit bij het onderwerp en past bij de organisatie.